![]() |
Aldis -przenośna lub stacjonarna lampa sygnalizacyjna, stosowana najczęściej na jednostkach morskich. Aldis pozwala statkom na porozumiewanie się (np. alfabetem Morse'a) z zachowaniem ciszy radiowej |
Agregat
awaryjny (emergency generator) - włącza się w przypadku awarii głównych
![]() |
Agregat
prądotwórczy - zespół sprzężonych ze sobą na stałe maszyn
silnika spalinowego i napędzanej przezeń
prądnicy.
Źródło prądu na statku![]() |
Anemometr - przyrząd do obserwacji oraz pomiaru siły i kierunku wiatru; wiatromierz. |
Antena
satelitarna -
![]() |
ATR - awaryjna tablica rozdzielcza, współpracuje z awaryjnym agregatem prądotwórczym rozdzielając napięcia na awaryjne obwody statku. |
Automatyczny filtr paliwa - jego konstrukcja umożliwia cykliczne i samoczynne oczyszczanie wewnętrznych wkładów filtrujących. |
"Barlinek trupia główka" - potoczna nazwa pneumatycznych zaworów balastowych. Swą nazwę zawdzięczają ściśniętej silnie sprężynie pod pokrywą. Rozbieranie go bez odpowiednich przyrządów jest bardzo niebezpieczne. |
Barograf - barometr, który dokonuje samoczynnego zapisu zmian ciśnienia atmosferycznego. Inny model. |
Barometr |
Basen portowy (harbour bassin) - część wodnego obszaru portu, ograniczona betonowymi nabrzeżami z pełną infrastrukturą niezbędną do za - i wyładunku oraz obsługi technicznej statków. |
Batterfly - zawór skrzydełkowy, przepustnica, zobacz otwarty. |
"Beczka" (mooring buoy)- boja cumownicza. "Stać na beczkach" , w Rotterdamie. |
Blindklapa
- stalowa klapa zabezpieczająca
bulaj przed wybiciem przez
![]() |
Blok wielokrążkowy |
Bobcat - mały i bardzo zwrotny pojazd wyposażony z przodu w lemiesz nastawiany za pomocą hydraulicznego układu siłowego, wykorzystywany w czasie trymerki ładowni. |
Boja (buoy) - pława, zakotwiczony pływający znak nawigacyjny w postaci walca, kuli lub stożka, używany do potrzeb żeglugi. Służy do oznaczania torów wodnych i podwodnych przeszkód nawigacyjnych (mielizn, wraków). Boje zwykle zaopatrzone są w szczytowe znaki identyfikacyjne oraz sygnały świetlne i akustyczne. |
Bom - belka na kolumnie wyposażona w system bloków. |
"Bryza" - przenośny wentylator używany do wentylacji zamkniętych przestrzeni (zbiorniki). Zdjęcie pokazuje model który spełnia swoje zadanie (550W mocy) i przy pomocy jednorazowych plastikowych rękawów można powietrze doprowadzić w głąb zbiornika. |
"Brudny Wacek" - miejsce wykorzystywane do picia kawy w czasie przerwy w pracy zwaną "coffee time" lub miejsce spożywania posiłków nocnych. |
Bulaj, hermetycznie zamykane okrągłe okienko z grubego szkła, umieszczone w burcie lub ścianie nadbudówki statku. Na mostku występuje bulaj z przeciwdeszczową szybą rotacyjną. |
Bunkierka
- mały tankowiec lub barka dostarczająca paliwa pod burtę statku.
![]() |
Butle
powietrza - ładowane przez
![]() |
Butterfly - (bateflaj) zawór z elementem wykonawczym w kształcie przepustnicy, często wykorzystywany w automatyce siłowni. |
Cedervall
- uszczelnienie wału śrubowego - nazwa wytwórcy.
![]() |
Chłodnia (refrigerated ship's stores)- zaopatrzona w termiczną izolację zimnochronną i zewnętrzne urządzenia chłodnicze pozwalające na uzyskanie i utrzymanie wewnętrznej niskiej temperatury. Chłodnie wykorzystywane są do przechowywania wyrobów łatwo psujących się w temperaturze otoczenia (mięso, nabiał itp.). |
Choinka - maszt na pokładzie pelengowym wraz z lampami sygnalizacyjnymi. |
"Ciągnąć
układ" - remont okresowy lub awaryjny silnika głównego w skład
którego wchodzi wyjęcie tłoka, wymiana pierścieni tłokowych, wsadów
dławicy trzona i teleskopów, wymiana uszczelnień tłoka, czyszczenie
przelotni, tłoka i głowicy ![]() |
CMK - Centrum Kontrolno- Manewrowe, miejsce nadzoru i sterowania siłowni. |
CO2 stacja lokalna - gaz do gaszenia kolektora wydechowego, kotła lub pomieszczenia. |
CO2 stacja główna - pomieszczenie z butlami do gaszenia siłowni okrętowych. |
Coast Guard - Straż Wybrzeża Stanów Zjednoczonych i Kanady. Służby mundurowe uprawnione do kontroli statków i ich zatrzymania w przypadku nie spełniania odpowiednich norm. Główna przyczyna chorób wrzodowych u chifów mechników :) |
Cargo Controll Room - inne |
Cuba Libre - południowo-marynarski drink :) |
Cuma (hawser) - lina z okiem na końcu, służąca do przymocowywania statków do nadbrzeża portowego, boi itp. |
Cumować (mooring) - przymocowywać statek do nabrzeża, pomostu, zwykle za pomocą cumy. |
Cybant łańcuchowy - sprawdza się w wyjątkowo skomplikowanych miejscach lub na nierównych powierzchniach. |
Cybant standartowy - opaska zaciskowa mająca na celu powstrzymanie przecieku na rurociągu. |
Cybant "grecki" - prowizoryczna naprawa dziurawej rury do momentu możliwości jaj wymiany. Składa się ze skóry węża strażackiego którą ciasno naciągamy i owijamy mocno sznurem. |
Cynki (zink)- anody, odlewy cynkowe przyspawane do kadłuba statku. |
Dalba (mooring dolphin) - przybrzeżna konstrukcja palowa z palami wbitymi w dno i zebranymi na górze tak, że tworzą rodzaj stożka wystającego ponad powierzchnię wody; służy do cumowania statków. |
Desant
- opuszczanie marynarzy na nabrzeże przy pomocy bomu w celu zacumowania
statku, najczęściej przed
![]() |
Deska - tablica informacyjna dla załogi dotycząca terminu wyjścia w morze, manewrów lub shiftingu. |
Dmuchawy pomocnicze - o elektrycznym napędzie, wspomagają turbosprężarkę silnika na niskich obrotach gdy jej prędkość obrotowa jest zbyt niska do wytworzenia odpowiedniego ciśnienia doładowania. |
Dokowanie (drydocking)- zespół czynności związanych z wprowadzeniem jednostki pływającej do doku i jej podniesieniem. |
Dok pływający
(floating dock)
- urządzenie stoczniowe służące do budowy lub przeprowadzania napraw
podwodnej części statku, specjalna konstrukcja doku, który umożliwia
naprawę okrętu na wodzie.
![]() |
Dok suchy
(dry dock) - basen zamykany szczelnie wrotami, do którego
wprowadza się statek. Po wypompowaniu wody i ustawieniu go na wspornikach
jest on gotowy do przeprowadzania przeglądu lub remontu. Wykorzystywany
jest głównie do remontu dużych jednostek pływających.
![]() |
Drzwi wodoszczelne (watertight door) |
Dysza
śruby okrętowej (Kort nozzle) - poprawia zwrotność statku podczas manewrów i
poprawia uciąg śruby przy małych prędkościach.
![]() |
Dysza
zraszacza wodnego (splinkler)
![]() |
Eżektor (ejector) - (smoczek) urządzenie ssące, które jest wykorzystywane do przemieszczania cieczy lub ciała sypkiego na inne miejsce; strumieniowa pompa ssąca, ejektor. Na zdjęciu eżektor zdemontowany z wyparownika stosowany do wytwarzania próżni, inny od oczyszczalni ścieków. |
Fadroma - środowiskowa nazwa jezdnego ciągnika z lemieszem sterowanym hydralulicznie, pochodząca od polskiego producenta tego sprzętu. |
Faleń (painter) - cienka cuma służąca do prowadzenia małej łodzi |
Falochron statkowy (breakwater) |
Falszburta - Nadburcie część burty wystająca poza poklad. |
Fera - prom kursujący pomiędzy brzegami kanału lub rzeki. |
Ferroda - łapa odśrodkowego sprzęgła np wirówki wraz z okładziną cierną, również okładzina cierna hamulca windy kotwicznej lub cumowniczej. |
Fiord - Wąska i długa, rozgałęziona, głęboka zatoka wśród
skalistych wysokich (do 1000 m) i stromych brzegów. Powstała przez zalanie
żłobów i dolin polodowcowych na obszarze górskim. Najbardziej
charakterystyczne fiordy spotyka się na wybrzeżu norweskim.
|
Flagsztok - pionowy maszt, na który wciąga się banderę. |
Flaming - statkowa nazwa ręcznego napędu szalupy - podobny do stosowanego w drezynie. |
"Flaszencug" - (naz. środowi.) wciąg łańcuchowy. |
Forpik - skrajnik dziobowy |
Frezarka magnetyczna - stosowana na statku w celu np. wycięcia otworu w ścianie zbiornika. |
Fumigacja - metoda zwalczania szkodników roślin i tępienia gryzoni przez użycie fumigantów. Po ukończeniu załadunk, przez wcześniej przygotowaną plastikową rurę umieszczoną w ładowni i posiadającą otworki wpuszczany jest gaz. |
Furta rufowa - wrota w rufie statku. Zamknięta. |
Furta burtowa (sheel door) |
![]() |
Garkuchnia - prowizoryczne kuchenki montowane przez tubylców ładujących statek, np w Indonezji lub Indiach. |
Gazowiec (gas tanker) - statek przeznaczony do przewozu LPG. Gazowiec w budowie |
Gestra - montowana na systemie parowym ma za zadanie przepuszczać jedynie skropliny pary. Wewnątrz znajduje się stalowa płytka i odpowiedni przekrój kanalików. |
Greting (grating) - drewniana lub metalowa kratownica, częściowo zabezpieczająca ładunek przed zamakaniem lub umożliwiająca chodzenie w pomieszczeniach narażonych na wycieki lub gromadzenie się wody. |
Grill - statkowe określenie stalowego sita chroniącego łopatki turbiny przed ciałami stałymi od strony napływu gazu. Wymaga okresowego przeglądu i czyszczenia. |
GPS - angielskie Global Positioning System, ogólnoświatowy, satelitarny system lokalizacji obiektów naziemnych i powietrznych |
Gródź falista (corrugated bulkhead) |
Gruszka (bulb) - poprawia charakterystykę hydrodynamiczną statku. Budowa gruszki. Praca pod balastem. |
"Grzybek" - antena do odbioru sygnału telewizyjnego |
GTR - główna tablica rozdzielcza. Widok od tyłu. |
![]() |
Hamulec łańcucha kotwicznego (windlass brake) - śrubowe urządzenie służące do zamocowania podniesionej w kluzie kotwicy oraz do zahamowania wyluzowanego łańcucha po zakotwiczeniu, co odciąża windę kotwiczną. Zobacz film 720KB |
"Harley" - elektryczna lub spalinowa maszyna z wirującymi metalowymi skrobakami do usuwania rdzy z pokładów lub klap ładowni. |
Holownik (tug)- niewielki statek o dużej mocy służący do holowania innych statków. |
Hiw - (ang. heave ‘podniesienie’) żegl. wielkość jednorazowego uniosu podnośnika lub dźwigu. |
Hydromonitor - urządzenie o napędzie elektrycznym lub spalinowym do mycia strumieniem wody pod ciśnieniem ok 150 atm. Wyposażone jest w różnego rodzaju dysze zwiększające jego funkcjonalność. Idealne do mycia filtrów, zęz, zanieczyszczeń ładunkowych itp. |
Iglak - pneumatyczny młotek do usuwania rdzy |
Indykator
(indicator)
- przyrząd wykreślający przebieg zależności ciśnienia panującego
w cylindrze silnika od drogi
tłoka.
Zobacz film z pomiaru ![]() |
"Jamnik"- potoczna nazwa pompy śrubowej. |
Jeziorowiec - statek przeznaczony do żeglugi po Wielkich Jeziorach. |
Kabestan (capstan) - winda cumownicza w postaci bębna obracającego się wokół osi pionowej. Służy do wybierania i luzowania cum i innych lin na statku. |
Kablowiec - statek wodny służący do układania kabli na dnie morza, ich konserwacji i naprawy. |
Kaczałka - przenośna przeponowa pompa pneumatyczna. |
Kaczka - tłokowa pompa zęzowa. |
"Kapeć"- marynarskie określenie małej jednostki. |
"Kaszubskie orły" :) |
Karter - skrzynia korbowa, w spalinowym silniku tłokowym obudowa mechanizmu korbowego, do której zamocowane są cylindry. |
"Kasza" - zamarzające morze, utrapienie dla załogi maszynowej ponieważ powoduje zapychanie się kingstonów i problemy z chłodzeniem silnika. |
Katamaran |
Kausza - (chomątko) wzmocnienie wewnętrzne oka liny. |
Kawitacja
- Kawitacja, zjawisko utraty ciągłości przepływu cieczy. Powoduje
niszczenie stykających się z cieczą elementów urządzeń, maszyn (turbiny,
pompy,
![]() |
Kierownica
- część turbosprężarki ukierunkowująca spaliny na łopatki wirnika turbiny.
![]() |
"Kibel murzyński" - WC umieszczone najczęściej na for szocie nadbudówki i przeznaczone dla robotników portowych. Na zdjęciu - po wyjściu z Dakaru :) |
Kilblok - stalowe bloki z grubymi podkładami drewnianymi na których podpiera się kadłub statku podczas postoju na doku. |
Keja - nabrzeże w porcie przystosowane do cumowania statków. |
Kilwater - ślad pozostawiony przez statek na wodzie przez śrubę napędową. |
Klapon
- płytkowy zawór ssący lub tłoczący stosowany w sprężarkach
![]() ![]() |
Kluza kotwiczna |
Kluza rolkowa |
Kluza obrotowa |
Kluza panamska |
Knaga - ma kształt rogów i służy do obkładania szotów, fałów i innych lin. |
Knara - wciąg z przekładnią połączoną z ramieniem, napędzana ręcznie. |
Koja - łóżko na statku, przymocowane na stałe do szotu lub podłogi. |
Kolektor parowy |
Kolumna sterowa |
Kompensator - elastyczne połączenie rurociągu lub kolektora między wibrującym silnikiem a sztywnym elementem. |
Komora łańcuchowa |
Kontenerowiec
- wykształcona w latach 70. kategoria wyspecjalizowanych
szybkich statków handlowych, przystosowanych do przewozu znormalizowanych
kontenerów. Oferują maksymalne wykorzystanie ładowni, bezpieczne
zamocowanie ładunku i znaczne zmniejszenie kosztów przeładunku.
![]() |
Kosz kingstonowy - filtr wlotowy wody morskiej z kingstona. |
Kosz zęzowy - osłona siatkowa ssaka ze studzienki ładowni. Tu mamy ewidentny przykład dlaczego pompa nie ciągnęła po czyszczeniu studzienek. |
Kosz rufowy - wysunięta część Rufy. |
"Kotłownia" - siłownia starego statku przeważnie zadymiona z powodu nieszczelnych kolektorów i kompensatorów silnika. |
Kotwica - ciężka (do kilkudziesięciu ton na lotniskowcach i dużych tankowcach) konstrukcja stalowa, opuszczana na łańcuchu z pokładu celem utrzymania jednostki pływającej w określonym miejscu. Rzucona i wleczona po dnie zagłębia się w nie łapami, które mogą być nieruchome (kotwica admiralicji) lub ruchome (kotwica patentowa Halla lub Trottmana). |
Kotwica rufowa |
Króciec - połączenie wodne np zaworu wydechowego z głowicą lub tulei z blokiem cylindrowym. |
Krypa - duża płaskodenna łódź śródlądowa, zwykle z pomieszczeniem mieszkalnym. Również pogardliwa nazwa statków rzecznych używana przez żeglarzy i załogi statków morskich. |
Kukurydza
-
![]() |
Lamele - blaszkowe zawory zwrotne powietrza doładowania umiejscowione w przelotni silnika głównego. |
Latające ryby - Ptaszorowate, ryby z rodziny zaliczanej do rzędu belonokształtnych (Beloniformes), występujące w oceanach w strefie tropikalnej i subtropikalnej. Osiągają długość 20-40 cm, cechują się silnie rozwiniętymi płetwami piersiowymi, a u niektórych gatunków również brzusznymi, umożliwiającymi krótkie loty nad powierzchnią wody o zasięgu do 150 m. |
Latarnia morska - znak nawigacyjny, wysoka wieża zbudowana na brzegu morza, wyposażona w silne źródło światła. Snop światła jest rzucany z określoną częstotliwością (każda latarnia ma swoją częstotliwość). Dodatkowym wyposażeniem latarni morskiej są nadajniki sygnałów dźwiękowych, które uruchamiane są w okresach mgły. |
Lehoff - blokada łańcucha kotwicznego. |
Lejce - sznurki lub linki wykorzystywane do zmiany położenia czaszy anteny satelitarnej w czasie odbioru sygnału TV. |
Lichtować - przeładunek części towaru ze statku dla zmniejszenia jego obciążenia. Stosowany przy wejściu na mieliznę. |
Lichtuga - jednostka pływająca taboru portowego (rzadko wyposażona we własny napęd), służąca do transportu towaru ze statku do magazynów (i odwrotnie) leżących w innym basenie lub przy płytkim nabrzeżu. |
Lifeboat - szybka łódź pontonowa służąca do akcji ratowniczych przy podejmowaniu rozbitków. |
Lodołamacz - Lodołamacz, stosowany od lat 70. XIX w. (wynalazek rosyjski) statek przeznaczony do łamania pokrywy lodowej dzięki specjalnej konstrukcji. Mocna stewa dziobowa ma kształt pozwalający wchodzić kadłubem na lód i załamywać go ciężarem, dodatkowo powiększanym przez napełnienie dziobowych zbiorników wody. Podobne zbiorniki na rufie i wzdłuż burt umożliwiają statkowi wykonywanie ruchów wahadłowych, co pozwala na uwolnienie się z okowów lodowych. Są wyposażone w potężne jednostki napędowe. Można spotkać nawet lodołamacze o napędzie jądrowym. |
Log - urządzenie do pomiaru prędkości statku. |
Lubrykator
- (smarownica) urządzenie podające olej smarny do
tulei cylindra
silnika
głównego przez
sztucery. Zobacz -
lubrykator w środku;
z
napędem elektrycznym;
![]() |
Ładownia - (hold) |
Łącznik Kentera - do łączenia łańcucha kotwicznego. |
Łańcuch kotwiczny |
Łożysko oporowe - zespół segmentów ślizgowych pomiędzy wałem silnika a wałem napędowym. |
Maksymometr - urządzenie do pomiaru ciśnienia spalania w silnikach spalinowych. |
Mantał - sznur z supłami ułatwiający awaryjne zejście do szalupy. Zabezpiecza obsadę podczas opuszczania łodzi na wodę. |
Maszynka sterowa - zespół pomp i siłowników do wychylania płetwy sterowej. więcej - różne typy. |
Marszpikel - rożek do szplajsów |
Martwa
fala - fala morska, niewspółmiernie wielka w stosunku do siły
wiatru (słaby wiatr lub nawet cisza). Martwa fala występuje przez dłuższy
czas po ustaniu silnego wiatru, na skutek znacznego rozkołysania morza, a
także w efekcie rozchodzenia się fal na duże odległości od miejsca ich
powstawania (np. silnego sztormu). Zobacz film
![]() |
Mielizna
- piaszczysta lub żwirowa płycizna. Powstaje wskutek osadzania materiału
transportowanego przez wodę przy miejscowym zmniejszeniu szybkości jej
płynięcia. Na zdjęciu przejście przez mieliznę
![]() |
Morska
fala - odkształcenie powierzchni wody w formie ruchu
oscylującego, widocznego jako jej
podnoszenie się
i opadanie.
Morska fala spowodowana jest ciśnieniem wiatru na powierzchni wody, a
wielkość fali jest proporcjonalna do prędkości wiatru.
![]() |
Mostek - (bridge) |
Mesa - miejsce spożywania posiłków przez załogę. |
Murzyński kibel |
Nabieżnik - zespół dwóch nieruchomych znaków nawigacyjnych, wskazujących nawigatorowi tor wodny dla żeglugi. |
Nadbudówka - część mieszkalna statku. |
Nadburcie - (Falszburta) część burty wystająca poza poklad. |
Nok - górny koniec
bomu lub
dźwigu
![]() |
Oblodzenie sprężarki - rozprężanie się czynnika chłodniczego za parownikiem w wyniku złej pracy systemu, niskiej temperatury powietrza lub zapchanych filtrów ssących. |
Obło burtowe -
łuk między dnem a burtą
![]() |
Obracarka - ręcznie zasprzęglane z elektrycznym napędem urządzenie, przeznaczone do obracania wałem korbowym silnika głównego. Używane w czasie remontów i przy przesmarowaniu wstępnym. |
Odbijacz - elastyczna poduszka spleciona z lin lub uszyta z płótna żaglowego, wypełniona trocinami i korkiem, wywieszana za burtę statku podczas manewrów w porcie celem ochrony burty przed ocieraniem i złagodzenia uderzeń |
Odbojowa listwa - pozioma belka zamocowana na stałe do burty statku powyżej linii wodnej w charakterze trwałego odbijacza. |
Odpowietrzenie |
Oko - zakończenie cumy, liny cumowniczej. |
Okno sterowe - przestrzeń pomiędzy sterem a tylnicą. |
"Oni!!" - władze mundurowe posiadające uprawnienia do kontroli, zatrzymania lub nałożenia kary na statek. Przed takimi krajami jak USA lub Niemcy, słowo "Oni" nie opuszcza ust chifa, nie daje mu żyć ani spać Bardzo często doprowadza do nieracjonalnych zachowań. Tekst typu: "bo panie, a co jak Oni tu zajrzą!?" :) wykańcza nerwowo całą załogę. |
Orzech - koło łańcuchowe |
Orzeszkowanie
turbiny - czyszczenie na sucho za pomocą kruszonych łupin
orzechów o właściwej granulacji.
![]() |
Pająk - potoczna nazwa rozdzielacza hydraulicznego z wężami lub cały zestaw razem z praskami do odbijania głowicy silnika głównego. |
Pajpa
- rura załadunkowa, najczęściej stosowana przy ładunkach zbożowych.
![]() ![]() |
Para precyzyjna - np tłoczek i cylinderek pompy wtryskowej. |
Parownik - rozprężony freon w
TZR przepływa do parownika,
gdzie parując, odbiera ciepło chłodzonemu pomieszczeniu. Więcej -
![]() |
Pawęż - zakończenie, "burta" rufy |
PCU - Programmable Control Unit |
Pelengowy - najwyżej położony poklad na nadbudówce statku, |
Pickup - reaguje na pojawienie się elementu metalowego w niewielkiej odległości od głowicy czujnika. Stosowany do zliczania obrotów wału korbowego, położenia mechanizmu, przesterowania itp. |
Pięta - przeciwny do noku koniec gafla lub bomu. Również oparty o maszt przymocowany do kadłuba statku koniec drzewca masztu lub bukszprytu |
Piaskowanie
- oczyszczanie powierzchni kadłuba, pokładu, ładowni z rdzy za pomocą
silnego strumienia powietrza z piaskiem kwarcowym.
![]() |
Pilers - podpokladowa stalowa podpora łącząca dno i poklad (albo dwa sąsiednie poklady). |
Pilotówka - kuter dowożący pilotów i innych urzędników portowych na wchodzący do portu statek i odwożący ich ze statku wyprowadzonego z portu. |
Pirs - kamienny, betonowy lub drewniany pomost do cumowania statków i przeładunku towarów, zbudowany w akwenie prostopadle lub ukośnie do brzegu. Także obustronnie dostępne wąskie nabrzeże rozdzielające sąsiednie baseny portu. |
Platforma
wiertnicza - stanowisko wiertnicze, wyposażone w urządzenia i
sprzęt do wiercenia otworów w skorupie ziemskiej pod dnem zbiornika
wodnego, rodzaj platformy morskiej.
Platformy
w porcie
![]() |
Planimetr |
Płetwa steru |
Podnośnik pokrywy ładowni - siłownik |
Pod Bakiem - pomieszczenie na dziobie statku wykorzystywane do składowania lin, narzędzi pokładowych i materiałów. |
Poduszkowiec - Poduszkowiec, pojazd poruszający się ponad powierzchnią lądu lub wody na wysokości mniejszej od 2 m dzięki poduszce powietrznej wytwarzanej pod jego kadłubem przez pokładowe wentylatory. |
Pogłębiarka
- draga, bagrownica, bagier,
barka zaopatrzona w urządzenia przeznaczone
do wydobywania gruntu z dna rzeki, kanału, jeziora, morza itp. Najczęściej
w celu pogłębiania
![]() |
Pokrywy lukowe
- pokłady ładowni
![]() |
Pokładniki - wzdłużne wzmocnienie pokladu. |
Pochwa wału
- uszczelnienie wraz z
rurą
i
łożyskiem przejścia
wału
przez kadłub statku.
![]() |
Pochylnia - budowla w stoczni służąca do budowy kadłuba statku, a następnie jego zwodowania. |
Podmiana - wymiana załogi statku. |
Poler - pachoł, urządzenie cumownicze na nabrzeżu, brzegu i na statku, trwale zamocowane do podłoża. Hakowy. Podwójny ze stali spawanej. |
Port macierzysty - miejsce zarejestrowania statku, wypisane na rufie pod jego nazwą. |
Porost
kadłuba - ![]() |
Praska (Jack) - hydrauliczna nakrętka używana do wyciągu śruby w celu "odbicia" lub dokręcenia nakrętki roboczej. Pracują pod ciśnieniem 700-900 bar. Praska głowicy SG. |
Prądnica
- maszyna wytwarzająca energię elektryczną kosztem dostarczonej jej
energii mechanicznej.
![]() |
Przechyłomierz - przyrząd do pomiaru kąta przechyłu (zawartego między płaszczyzną symetrii i pionem) statku. rurkowy |
Przekładnia windy szalupowej |
Przelotnia - przestrzeń podtłokowa. Inna - Sulzer |
Przewloka rolkowa |
Przewłoka walcowa - uniwersalna |
Przepływomierz - urządzenie do pomiaru wydajności pomp hydraulicznych. |
"Przewracanie
agregatu" - środowiskowe określenie![]() |
Pulpit - płyta, głównie lekko pochyła, w której umieszczone są wskaźniki przyrządów kontrolno-pomiarowych oraz elementy urządzeń służące do zdalnego starowania nimi. |
Radiostacja |
Radio pława |
Reflektor radarowy - ekran służący do odbijania sygnałów z nadajnika radiolokacyjnego (radar) w celu uzyskania na ekranach radarów echa wskazującego położenie statku. |
Regulator
napięcia prądnicy -
![]() |
Reling - złożona z metalowych albo drewnianych słupków i przeciągniętej przez nie liny stalowej (lub pręta stalowego) barierka wokół pokładu statku, chroniąca ludzi i przedmioty przed wypadnięciem za burtę. |
RAM-NEK - taśma dodatkowo uszczelniająca ładownie przed ewentualnym dostaniem się wody do ładunku. Kilka dni później. |
Rener - nawijana na bęben windy ładowniczej stalowa lina, przechodząca przez blok zawieszony na wolnym końcu bomu ładowniczego statku morskiego i zakończona hakiem do przenoszenia towaru. |
Rdza - krucha i niejednolita, brunatna warstwa związków żelaza (głównie tlenków i wodorotlenków) powstająca na przedmiotach żelaznych i stalowych na skutek korozji. |
RORO |
Rolka kierunkowa inna |
Rufa - tylna część kadłuba statku lub łodzi zaopatrzona w ster i śrubę napędową. |
Rura głosowa - występuje na starych statkach w celu przeprowadzenia rozmowy z osobą przebywającą w innym pomieszczeniu, zakończona ustnikiem i zatkana gwizdkiem. W celu przywołania rozmówcy należało wyjąć swój gwizdek i dmuchnąć w rurę, osoba po drugiej stronie również wyjmuje gwizdek i odpowiada. |
Rzutka - długa cienka linka z umocowanym na końcu ciężarkiem, który przerzuca się z pokładu statku na nabrzeże. Ciężarek pociąga za sobą sklarowaną w luźne buchty rzutkę, do której końca na nabrzeżu przywiązuje się cumę lub linę holowniczą, wciąganą następnie na pokład. |
Rzutkowy pistolet - specjalny pistolet używany podczas akcji ratowniczej do podawania (np. ze statku na inny statek, z brzegu na statek) holu lub linki za pośrednictwem rzutki specjalnie ułożonej i umocowanej do pocisku. Na większe odległości rzutkę wystrzeliwuje się z wyrzutni rzutkowej za pomocą specjalnej rakiety. Inny model. |
![]() |
SCOK - Statkowa Centrala Operacyjno Kontrolna / kabina kontrolno manewrowa poza siłownią. |
Segmenty łożyska oporowego |
Sekstant - optyczny instrument nawigacyjny służący do wyznaczania położenia (współrzędnych geograficznych) statków na podstawie pomiaru wysokości Słońca lub gwiazd. |
Sezamor - kompensator, łącznik rurociągów (balastowych, pożarowych, paliwowych) przechodzących wzdłuż statku pokładem lub w tunelu. Ma za zadanie pozwalać "pracować" rurom podczas gięcia się kadłuba. Zobacz podczas montażu. |
"Sianie trawki" - potoczna nazwa czynności związanych z malowaniem podestów lub pokładów. |
"Siedzieć na młotku" - usuwanie rdzy pneumatycznym młotkiem iglakowym. |
Siłownia - maszynownia, zespół urządzeń przetwarzający energię - lokalizacja. |
Siłownik - hydrauliczne urządzenie
wykonawcze przetwarzające słaby sygnał sterujący na przesunięcie liniowe o
znacznej sile lub momencie. Na statku najczęściej stosowany do otwierania
lub podnoszenia
![]() ![]() |
Skrzydła mostku (bridge wings) |
Sludge - ścieki i odpady olejowe zdawane w portach lub spalane w spalarce. |
SG
- silnik główny
![]() |
Sondowanie - pomiar np. zbiornika balastowego za pomocą ręcznej sondy. |
SP
- silnik pomocniczy
![]() |
Sprężynowanie
- pomiar ugięcia korby wału korbowego silnika głównego lub
pomocniczego
za pomocą
czujnika zegarowego lub
elektronicznego ![]() |
"Sracz-maszyna" - statkowe określenie oczyszczalni fekali. |
Stać na beczkach - najczęściej na rzece, statek jest przycumowany do specjalnych boi i brak jest bezpośredniego połączenia z lądem. |
Stać dziobem w mieście - postój statku bardzo blisko miasta. |
Stawa - stały znak nawigacyjny ustawiony na lądzie lub wbity w dno morskie, lecz wystający nad powierzchnię wody. Stawa mogą być wyposażone w światła nawigacyjne, znaki szczytowe, reflektor radarowy, urządzenia radiolokacyjne itp.Służą do oznakowania miejsc niebezpiecznych, wytyczania torów wodnych, a przede wszystkim do wyznaczania linii nabieżnika. |
Sterling
- ławka bosmańska, deska wywieszona na linach za burtę celem
prowadzenia prac remontowych (skrobanie farby, malowanie).
![]() |
Ster strumieniowy - (bow thruster) pędnik wytwarzający napór prostopadle do płaszczyzny symetrii statku, używany do manewrowania przy małych prędkościach. Do zasilania wykorzystuję się napięcie rzędu 6000V. Zobacz ster przed montażem na stoczni. Elektryczny silnik. |
Stępka przechyłowa - zmniejsza "kiwanie" |
Stodoła
- marynarskie określenie wielkiej fali sztormowej.
![]() |
Stoper łańcucha kotwicznego |
Stopa - podparcie steru "ostroga" |
Stoper linowy - lina zatrzymująca cumę zanim zostanie obłożona na polerze. |
Stormbridge |
Stójka nadburcia |
Strop - stalowa lub roślinna lina w postaci pętli używana na statkach do podnoszenia i przenoszenia towarów. |
Studzienka zęzowa ładowni |
Suchy
dok - miejsce w stoczni przeznaczone do budowy lub remontu
statków. Ma formę szczelnie zamykanego basenu z urządzeniami do
wypompowywania wody -
![]() |
Sworzeń
pokrywy ładowni - element konstrukcyjny w kształcie walca lub
stożka służący do przegubowego łączenia dwóch lub więcej elementów.
![]() |
"Syntho Glass" - żywiczny bandaż przeznaczony do szybkich napraw przecieków na rurociągach. |
Szalupa kryta |
Szalupa
zrzutowa
![]() |
Szekla (szakla) - wygięty w kształt podkowy stalowy pręt o spłaszczonych końcach, w których znajdują się otwory do wkładania gwintowanego sworznia; używany do łączenia ze sobą lin, łańcuchów z innymi części osprzętu jednostki pływającej. |
Szekla łańcucha kotwicznego - odległość pomiędzy nimi wynosi około 27m. Sąsiednie białe ogniwa oznaczają ilość kolejnych szekli od kotwicy. |
Szczurołap - odcina drogę wejścia na statek po linie gryzoniom z lądu. |
Szplajs - splot, w żeglarstwie stałe połączenie dwóch lin wykonane przez wplecenie skrętek jednej liny między skrętki drugiej za pomocą rożka lub marszpikla. |
Szpigat - otwór w nadburciu lub poszyciu pokładu służący do odpływu wody, która dostała się zza burty; odpływnik. |
Szpring - lina biegnąca przy cumowaniu od dziobu lub rufy statku na nabrzeże (ukośnie w kierunku śródokręcia). |
Sztormdeska - deska zabezpieczająca przed wypadnięciem z koi podczas gwałtownego przechyłu statku. |
Sztormiak - nieprzemakalne ubranie, zwykle w jaskrawym
kolorze, używane przez rybaków, żeglarzy i marynarzy przebywających na
pokładzie statku w czasie
![]() |
Sztormtrap - sznurowa drabinka z drewnianymi stopniami, wywieszana za burtę statku w celu przyjęcia pilota, zejścia do łodzi itd. |
Sztrandowanie - zamierzone wyrzucenie statku wodnego na brzeg
lub wejście na mieliznę w celu uratowania go przed zatonięciem w przypadku
wielkiego przecieku wody do wnętrza i utraty zdolności manewrowania.
![]() |
Sztucer olejowy - wkręcony w tuleje silnika głównego podaje olej smarny z lubrykatora do wnętrza tulei. |
Sztauplan - plan sztauerski, plan rozłożenia ładunku na statku przygotowany przez maklera i realizowany przez sztauera (w porozumieniu z oficerem ładunkowym), z uwzględnieniem stateczności i bezpieczeństwa statku oraz właściwości ładunku. |
Szuwa - przelotny bardzo silny opad tropikalnego deszczu. |
Szycie silnika - naprawa polegająca na wypełnieniu pęknięcia gwintowanymi kołkami, tak aby każdy z nich wzajemnie na siebie zachodził. Szycie tulei, szycie cylindra. |
Śluza
- urządzenie na kanale żeglownym umożliwiające łączność między
obszarami wodnymi o różnych poziomach wody, zawierające jedną lub kilka
komór śluzowych, ograniczonych zarówno od strony niższego, jak i wyższego
poziomu wody
ruchomymi
zamknięciami.
![]() ![]() |
Śruba napędowa -
śruba okrętowa, pędnik statku wodnego złożony z 2-6 łopat o powierzchni
śrubowej, połączonych z piastą. Siła reakcji wody odrzucanej przez
obracającą się śruba napędowa popycha statek
![]() |
Tankowiec - rodzaj statku wyposażonego w zbiorniki, rurociągi oraz pompy, służący do przewozu ładunków płynnych; zbiornikowiec. |
Taśmociąg - przenośnik: środek transportu bliskiego przeznaczony do przemieszczania materiałów (nosiwa) w sposób ciągły; przenoszony materiał (sypki, rozdrobniony, kawałkowy lub drobnica) musi być podawany na p. w sposób stały i równomierny. |
Telegraf |
Teleskopy
- potoczne określenie rur wodnego chłodzenia tłoka.
![]() |
Tłumik
drgań wału rozrządu - element tłumiący drgania silnika zamocowany na
końcu wału rozrządu.
![]() |
Topenanty - liny do przemieszczania bomu lub ramienia dźwigu w pionie. |
Tor kablowy - szczelne koryto w którym układane są przewody zasilające urządzenia pokładowe. |
Torsjometr
- przyrząd do mierzenia momentu siły przenoszonego przez wał; działa na
zasadzie pomiaru kąta skręcenia określonego odcinka tego elementu.
![]() |
Transponder - układ odzewowy odbierający sygnał radiowy z nadajnika, wzmacniający go i (po przetworzeniu) przekazujący do odległego odbiornika. |
Trap - ruchome schodki, pomost, kładka służąca do komunikacji pomiędzy pokładami statku, statkiem a nabrzeżem lub innym statkiem. |
Tratwa serwisowa - metalowa lub z tworzyw sztucznych używana do kontroli i konserwacji kadłuba. |
"Trąba
słonia" - środowiskowe określenia rękawa od
"bryzy" podłączonego do
kanału wentylacyjnego w celu awaryjnego chłodzenia urządzenia. Często
stosowana w czasie
![]() |
Trymerka - wybieranie końcówki ładunku z ładowni. |
Trzon steru |
Tuleja
silnika głównego ![]() |
Tunel - umiejscowiony w dnie podwójnym przechodzi przez całą długość statku, od siłowni aż do dziobu. Zobacz inne: "belgijskie jeziorowce", "bułgar", "chińczyki". |
Turbosprężarka
- turbina gazowa napędzająca sprężarkę wirową w układzie
dolotowym. Powiększa masę ładunku mieszanki tłoczonej do cylindra,
umożliwiając nawet kilkakrotny wzrost mocy danego silnika.
![]() |
Tyfon
- sygnał dźwiękowy uruchamiany w czasie mgły.
![]() |
Tyfon dziobowy |
TZR - termostatyczny zawór rozprężny. TZR szafy klimatu. |
Ultrasonic
- myjka ultradźwiękowa do
filtrów paliwa i nie tylko.
![]() |
U-rurka; U-tube - szklana rurka w kształcie litery U napełniona częściowo wodą wskazuje różnicę ciśnień między wlotem i odlotem mierzonego obiektu. Najczęściej umieszcza się ją na chłodnicy powietrza, filtrze powietrza turbosprężarki lub kotle utylizacyjnym. |
Wał śrubowy - przeniesienie napędu na śrubę. |
Wentylator
siłowni
![]() |
Węzłówka - trójkątne wzmocnienie np wręgi. |
Winda cumownicza |
Winda Kotwiczna
-
![]() |
Wiskozymetr
- lepkościomierz, przyrząd do pomiaru (wyznaczania) lepkości paliwa -
![]() |
Wkuplować - wykuplować, środowiskowe określenie załączenia lub wyłączenia mechanicznego sprzęgła windy cumowniczej lub kotwicznej (ang. coupling - sprzęgło) |
Wodowanie - przemieszczenie jednostki pływającej z lądu na wodę po zakończeniu jej budowy (ma wówczas charakter uroczysty). Odbywać się może dwoma sposobami: jako wodowanie wzdłużne, po torach pochyłych zakończonych w wodzie, oraz jako wodowanie boczne. |
Wrak - zniszczony, zatopiony statek nie nadający się już do naprawy. |
Wręgownica - uchwyt montażowy mocowany do wręgi lub pokładnika. |
Wręgi - wzmocnienie poszycia burty. |
Wyparownik
- urządzenie do odsalania wody.
![]() |
Wziernik - "telewizor" służy do obserwacji cieczy wewnątrz rurociągu. Stosowany na dolocie do zbiornika przelewowego. |
Yokohama
- odbijacz stosowany przez mniejsze jednostki cumujące do statku np.
![]() |
Zabita
wirówka - najczęściej zanieczyszczenia nie pozwalają na dalszą pracę
urządzenia lub jego uruchomienie.
![]() |
Zapora przeciw rozlewowa - stosowana na wypadek przedostania się cieczy ropopochodnych do wody, ma za zadanie zapobiegać rozprzestrzenieniu się zanieczyszczeń. Inna. |
Zasobnik
powietrza - kolektor dolotowy do
przestrzeni podtłokowych
powietrza z turbiny i
dmuchaw pomocniczych.
![]() |
Zaślepka |
Zawór startowy - urządzenie w głowicy silnika umożliwiające uruchomienie go sprężonym powietrzem z butli rozruchowych, sterowane odbywa się również sprężonym powietrzem za pomocą rozdzielacza powietrza. |
Zawór
motylkowy
![]() |
Zawór
klapowy
![]() |
Zbiornik dna podwójnego |
Zegar okrętowy - zegar o napędzie sprężynowym odporny na wilgoć i wstrząsy. Wskazuje zwykle czas miejscowy. |
Zęza - zenza, przylegająca do stępki (kil) dolna wewnętrzna część kadłuba statku wodnego poniżej pierwszego pokładu, gdzie zbierają się rozlane smary i paliwo oraz przeciekająca woda. |
Znak
Plimsolla - znak wolnej burty, wytłoczony,
przyspawany na burcie statku
morskiego i pomalowany na biało znak, wskazujący maksymalne zanurzenie
konstrukcyjne w zależności od warunków, w których ma się odbywać rejs (np.
pory roku, stopnia zasolenia wody). Ma postać sześciostopniowej drabinki, której szczeble oznaczają kolejno od góry zanurzenia w warunkach: tropikalnych wód słodkich (TF), zimnych wód słodkich (F), mórz tropikalnych (T), mórz strefy umiarkowanej latem (S), mórz umiarkowanych zimą (W) i północnego Atlantyku zimą (WNA). |
Zraszacz - drenczer, końcówka urządzenia przeciwpożarowego z odpowiednio ukształtowanym wylotem, który powoduje rozprysk wypływającej z niego wody lub piany gaśniczej. |
Zraszacz
- (water mist spray) - automatyczne urządzenie gaśnicze.
![]() |
Zrębnica lukowa - wysokie obrzeże wokół luku mocowane najczęściej do wzdłużników i pokladników, które częściowo zapobiega wlewaniu się wody do wn ętrza ładowni. |
Żaluzja
wentylatora siłówni -
![]() |
Żyrokompas - przyrząd żyroskopowy wskazujący kierunek północy geograficznej, w którym wykorzystano zasadę stałego położenia w przestrzeni osi wirującego z dużą prędkością bąka |
Copyright © 2004 - 2019 by Magpaw (Chief Engineer). All rights reserved.